Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanı Prof. Dr. Osman Mert, Türkiye’nin kullandığı 29 harfin tüm Türk cumhuriyetleri alfabesinde yer aldığını belirterek, “Türkiye’de 29 harf devam edecek, diğer Türk cumhuriyetleri ülkeleri bizden 1-3 arasında farklı olacak bu kadar.” dedi.
Alanya Kaymakamlığı ve Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi (ALKÜ) işbirliğiyle Eğitim Fakültesi Başöğretmen Atatürk Konferans Salonu’nda “Türk Dil Kurumu ve Türk Dünyasında Ortak Alfabe” konulu konferans düzenlendi.
TDK Başkanı Prof. Dr. Mert, buradaki konuşmasında, 20. yüzyıla kadar dünyada alfabe değişikliklerinin arkasında din ve dini ihtiyaçların olduğunu söyledi.
20. yüzyılda işlerin değiştiğini, farklı ihtiyaçların ortaya çıktığını dile getiren Mert, “Özellikle sanayi devrimiyle ihtiyaçlar değişir. İşin içine uluslararası ilişkiler ve bilgi paylaşımı girer. Türk dünyasının büyük bir çoğunluğu da 20. yüzyılda Latin alfabesine geçiyor. Türkiye, 1928 yılında Mustafa Kemal Atatürk sayesinde Latin alfabesine geçiyor ve Türk dünyasında alfabe birliği sağlanmış oluyor. Ancak daha sonra Stalin Rusya’sı çoğu Türk ülkelerini Kiril alfabesine geçirmiştir ve alfabe birliğini bozmuştur.” dedi.
Mert, kültürel birliğin olmazsa olmaz birinci şartının yazıda birlik olduğunu belirterek, bunun sağlanamaması halinde diğer alanlarda birliğin sağlanamayacağını ifade etti.
1991 yılında Türk cumhuriyetlerindeki akademisyenlerce 34 harfli Türk dünyası alfabesinin belirlendiğini anlatan Mert, Türk cumhuriyetleri tarafından yeni alfabenin 2022’de yeniden ele alındığını söyledi.
“Bu 34’ü kullanan bir dil ve lehçe olmayacak”
34 harften oluşan Türk Dünyası Ortak Alfabesi’nin bugün bazı yanlış anlaşılmalarla dile getirildiğini belirten Mert, şöyle devam etti:
“Biz şimdi alfabemize bir harf çıkarsak ya da eklersek kıyamet kopar. Buna ihtiyaç var mı? yok. Şimdi bu 5 harf nereden çıktı? Örneğin bizde standart Türkçede olmayan ama lehçelerimizde olan ve lehçelerimizde anlam ayırt edici ses değeri taşıyan sesler var. Ne mi yapacağız? onları işaretleyeceğiz. Burada en büyük başarı şu, Türkiye’nin kullandığı 29 harfin tüm Türk cumhuriyeti alfabesinde yer alması. Gerisi bizde olmayan, onlarda olan fonem değeri taşıyan seslerin işaretleri. 34 harfli alfabe bir çerçeve alfabe. Hiçbir ülkenin alfabesi değil. Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan Türkçesinin kullandığı harf sayısı 34. Bu 34, bir ülkenin alfabesi değil. Türkiye, Azerbaycan aynı alfabeyi devam ettirecek, çıkarmaya veya eklemeye gerek yok. İhtiyaç yok ama bugün Kırgızistan, Kazakistan Kiril alfabesi kullanıyor. Bu değişecek. Özbekistan şu an iki alfabe kullanıyor. Şu an Türkiye’de 29 harf devam edecek, diğer Türk cumhuriyetleri ülkeleri bizden 1-3 arasında farklı olacak bu kadar. Ama bu 34’ü kullanan bir dil ve lehçe olmayacak.”
Ortak alfabenin eğitimi, turizmi, bilim dallarını etkileyeceğini, kültürleri, insanları ve devletleri yakınlaştıracağını dile getiren Mert, bunun uzun vadede ortak hareket kabiliyetini geliştireceğini kaydetti.
Mert, bugün dünyada bilgi birikiminin en az yüzde 70’inin Latin alfabesiyle gerçekleştiğini belirterek, bugün batı blokunun standartlarını belirlediği bir dünyada yaşandığını ifade etti.